CHÙA ÔNG BỔN CẦN THƠ
(Hình tiền diện chùa Ông Bổn, Cần Thơ - chụp năm 2019)
Chùa Ông – Ông Bổn, Cần Thơ – Là một trong vài kiến trúc cổ xưa còn nguyên vẹn tại Cần Thơ, tọa lạc tại bến Ninh Kiều. Đầu tiên do nhóm người Hoa gốc từ Quảng Đông gồm hai phủ Quảng Châu và Triệu Khánh di cư đến xứ Trấn Giang (Cần Thơ ngày nay) tại vàm sông Cần Thơ lập ra, nên có tên "Quảng Triệu Hội Quán". Hội quán là nơi thờ phượng, giao lưu, gặp gỡ đồng hương, giúp nhau làm ăn để an cư lạc nghiệp ở vùng đất mới.
Theo các tư liệu khắc gỗ hiện có, chùa Ông bắt đầu xây dựng vào năm 1894, đến năm 1896 hoàn thành, trên diện tích 532m2. Hầu hết các vật liệu để xây chùa đều được chở từ Quảng Đông sang.
Chùa Ông tiêu biểu cho lối kiến trúc đền miếu của người Hoa, hình chữ Quốc, mái lợp ngói âm dương, phần gổ được chạm khắc các hoa văn rất tinh xảo, sơn son, thếp vàng, trên nóc chùa trang trí lưỡng long tranh châu, hai bên là hình tượng cá hóa long sắp xếp đối xứng theo phong cách cổ điển của người Hoa đời nhà Thanh mà chúng ta thường thấy tại những ngôi đền miếu của họ ở Nam Bộ.
Trên các tấm hoành phi, phù điêu một số chuyện tích trong văn hóa người Hoa như: Tam Quốc Chí, Ngủ Hổ Bình Tây, Bát Tiên, Đông Chu Liệt Quốc, … được điêu khắc trên gổ vô cùng tinh vi và sống động.
Tiền điện thờ Phúc Đức Chính Thần, mà người Hoa quen gọi là "Ông Bổn", tức là Bổn Đầu Công Trịnh Hòa, người có công phát triển cộng đồng người Hoa ở hải ngoại. Vị thần cai quản một vùng đất đai, ban phát của cải, phù hộ làm ăn phát đạt, yên vui, hạnh phúc.
Chính điện thờ Quan Thánh Đế Quân tức Quan Công. Vị thần bảo hộ sự yên ổn, phồn thịnh.
Ngoài ra còn thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu là phật bà hổ trợ cho người Hoa trên đường di dân ngoài biển cả. Và thờ đức Quan Thế Âm Bồ Tát, thể hiện sự tín ngưỡng dân gian về quyền năng cứu khổ, phò nguy và độ trì chúng sinh, ban cho con cái nối dõi tông đường.
Ngoài những ngày rằm, mùng 1 hay Lễ Tết theo phong tục của Việt Nam. Thì hàng năm ở chùa Ông còn có những Lễ hội thu hút đông đảo người dân cũng như du khách đến tham dự cúng bái lễ Phật, và các lễ vía (là ngày sinh) của vị thần như:
- Lễ giỗ Ông Bổn – Người có công xây dựng cộng đồng người Hoa ở trên thế giới (ngày 15 tháng 3 âm lịch), cúng thịt heo sống.
- Ngày vía Quan Thánh Đế – Quan Công (vào ngày 24 tháng 6 âm lịch), cúng đồ chay, hoa quả.
- Ngày vía Thiên Hậu (ngày 23 tháng 3 âm lịch), cúng heo quay được phết son đỏ.
Người dân Cần Thơ có lệ Giao Thừa viếng chùa Ông Bổn, thắp nén hương tống tiễn năm cũ và niềm ước vọng một năm mới nhiều may mắn tốt đẹp cho mình và gia đình. Cũng có xin xăm, xem quẻ đoán vận hội tương lai trong năm mới.
Chùa Ông còn là điểm thu hút khá đông khách du lịch trong và ngoài nước, là một danh thắng làm nên vẻ đẹp phong phú của mảnh đất Tây Đô.
Chùa Ông đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia vào ngày 21-6-1993.
Lê Hữu Uy
21-03-2021
